Istoriografski i arhivski podaci o bibliotekama i čitaonicama prijedorske opštine govore da su prve javne čitaonice i biblioteke postojale u sastavu pjevačkih, sokolskih, konfesionalnih i vjerskih društava krajem 19. i početkom 20. vijeka, na kraju otomanske i početkom austrougarske vladavine. Bilo je privatnih biblioteka zatvorenog tipa koje su pripadale obrazovanijim i imućnijim građanskim prijedorskim porodicama (Mitrinović, Kovačević, Stojanović, Kapetanović…). Značajnije biblioteke sa čitaonicom imali su Srpsko pjevačko društvo „Vila“ iz Prijedora, činovnička kasina i turska kiraethana, gdje su se pored novina čitale knjige raznih sadržaja na srpskom, srpskohrvatskom, njemačkom jeziku.

Pododbor Kulturno-prosvjetnog društva „Prosvjeta“ osnovan je 1902. godine, a gotovo u isto vrijeme i prva privatna štamparija. U periodu od 1914. do 1918. godine u Prijedoru su postojale četiri narodne čitaonice i knjižnice koje su osnovale i finansirale narodne vlasti i političke organizacije.

Poslije Drugog svjetskog rada osnovano je u prijedorskom srezu 19 javnih biblioteka, a 1950. godine i Narodna biblioteka Prijedor. Ustanova je odlukom opštinskih vlasti iz 1964. godine dobila zvaničan naziv Opštinska narodna biblioteka Prijedor i pod tim nazivom djelovala do 1986. godine kada postaje radna jedinica u sastavu Centra za kulturne i umjetničke djelatnosti Prijedor.

Bibliotečki radnici i direktori ustanove koji su svojim angažovanjem doprinijeli razvoju i unapređenju bibliotečke djelatnosti naše opštine u periodu 1964-1986. godine su Branko Trkulja, Pero Kovačević, Mile Ninković (direktori); Zlata Gamulin, Ivanka Boras, Margita Đurđević, Sabiha Bajrić, knjižničari, Hazim Čekić, viši knjižničar i Snežana Đikić, dipl. bibliotekar.

Osnivačkim aktom iz 1991. godine koji je donio osnivač, opština Prijedor, Biblioteka djeluje samostalno kao RO Narodna biblioteka Prijedor sve do 1995. godine kada dobija status javne ustanove u kulturi pod nazivom Narodna biblioteka „Ćirilo i Metorije“ Prijedor. Ustanova je Odlukom Narodne skupštine Republike Srpske iz 1993. godine dobila status matične bibliotekarske ustanove za prijedorsku regiju sa mrežom od četiri javne biblioteke u Novom Gradu, Kozarskoj Dubici, Kostajnici i Oštroj Luci, školske, 11 biblioteka osnovnih škola, šest srednjih, četiri visokoškolske i dvije specijalne.

Od 1964. godine prijedorska biblioteka je promijenila šest lokacija od kojih nijedan prostor nije bio adekvatan i namjenski za funkcionalno obavljanje bibliotečko-informacione djelatnosti.

Danas je ova fundamentalna ustanova kulture smještena na 200 m2 u objektu koji je dodijeljen na korišćenje Muzeju Kozare u Prijedoru, uz podatak da je 2008. godine matična ustanova, odlukom načelnika opštine, proširila prostorne kapacitete savremenom Gradskom čitaonicom kao intergralnom organizacionom jedinicom koja je smještena i prizemlju stambenog objekta na 116 m2 korisnog prostora.

U organizacionom pogledu Biblioteka raspolaže sa pet odjeljenja: Administrativno-finansijsko odjeljenje, Odjeljenje za djecu, Informativno-pozajmno odjeljenje za odrasle korisnike, Odjeljenje nabavke i obrade bibliotečke građe i Odjeljenje gradske čitaonice opšteg i multimedijalnog tipa i dvije specijalne zbirke: Zbirka zavičajnih autora i Zbirka stare i rijetke knjige u kojoj je vrijedan legat prijedorske trgovačke porodice Mitrinović sa 897 monografskih i serijskih publikacija. Biblioteka je opremljena savremenom računarskom i drugom tehnikom, standardizovanim bibliotečkim namještajem i uređajima za nadzor i zaštitu objekata i imovine. U pogledu bibliotečke građe raspolaže sa oko 50.000 jedinica, od čega 43.309 monografskih publikacija, 2.800 primjeraka novina, 270 časopisa, 2.100 serijskih publikacija i 1.520 jedinica refensne građe (enciklopedije, rječnici, leksikoni, priručnici).

Gradska čitaonica raspolaže sa 50.000 elektronskih zapisa iz svih oblasti nauke, kulture i umjetnosti dospupnih korisnicima i 3.931 bibliografskih jedinica članaka iz oblasti kulture i zavičajnih tema.

Obrada bibliotečke građe se vrši stručno i na osnovu međunarodnih standarda za klasifikaciju i katalogizaciju građe. Biblioteka ima lisni alfabetski, naslovni i stručni katalog, a elektronski unos podataka se radi po programu Biblio – Vinajsis.

Matična ustanova je u dijelu kulturno-prosvjetne i manifestacione aktivnosti postigla značajne rezultate, brojem i kvalitetom književnih večeri, promocija, stručnih predavanja, seminara, radionica, po čemu je postala prepoznatljiv milje za mnoge kulturne i umjetničke stvaraoce iz Republike Srpske, Srbije i zemalja u okruženju.

Biblioteka je od 2000. godine suorganizator najznačajnije republičke književne manifestacije Književni susreti na Kozari, koja se po 39. put održava na Kozari i u Prijedoru. Broj stručnih kadrova je minimalan ( tri bibliotekara, dva knjižničara), ali se nedostatak izvršilaca kompenzira entuzijazmom i izuzetnom profesionalnošću radnika u obavljanju bibliotekarskog posla kao i permanentnim stručnim obrazovanjem i usavršavanjem. Bibliotečki radnici matične ustanove su članovi Društva bibliotekara RS, strukovnog udruženja koje je osnovano 1997. godine sa sjedištem u Višegradu. Snežana Đikić, dipl. bibliotekar je dobitnik nagrade „Đorđe Natošević“ za 2008. godinu u kategoriji najuspješniji menadžer u bibliotečko-informacionoj djelatnosti RS.

Zbog prostornih i kadrovskih ograničenja, Biblioteka nema registrovanu izdavačku djelatnost. U Biblioteci od aprila 2008. godine izlazi informativno glasilo „Kroz Čitaonicu“, a od 2010. godine pod nazivom „Biblion“.

 

Adresa: Nikole Pašića bb

Tel: +387 52 211 324, +387 52 211 477

Mob: +387 66 80 66 02

E-mail: bibliotekapd@gmail.com

Web adresa: www.bibliotekaprijedor.com